İÇİNDEKİLER

Cilt IV
Büyük Yüzleşme
(1606-1923/I)

Notlar
Kısaltmalar

HUKUK, MALIYE, BÜROKRASI VE RESMÎ YAZIŞMA GELENEĞI
Ramazaniye Dağıtımı Hakkında Hüküm
Kudüs Rum ve Latin Kiliseleri Arasındaki Anlaşmazlığa Dair Ferman
Kızılbaş Cariyelerle Nikâh Hakkında Fetva
Ehl-i Sünnet ile Kızılbaş’ı Fark Etmek İçin Verilen Fetevâ-yı Şerife Suretidir
Ehl-i Sünnet ile Kızılbaş’ı Ayırmak İçin Verilen Fetvadır

YENİLEŞME DÖNEMİ OSMANLI DOKÜMANTASYON TARİHİ
(Yahya Kemal Taştan)
ANAYASA İDARİ-MALİ HUKUK BÜROKRASİ
Müteferrika Matbaasının Açılışına Dair Fetva ve Ruhsat
Fetva
Divan Hükmü
Mukaddes Topraklara Hizmet ve Hacıların Güvenliği
Küçük Kaynarca Antlaşması
Faiz Batağındaki Aynaroz Ruhbanları ve Osmanlı Hukuku
III. Selim’in Fransa Kralı XVI. Lui ile Mektuplaşması
Napolyon Bonapart’ın Mısır Halkına Beyan-nâmesi
Kahire Sakinlerine Beyan-nâme
Napolyon’un Mısır Fetih-nâmesi
Sened-i İttifak
Yeniçeri Ocağının Kaldırılmasına İlişkin Ferman
İlk Gazete Takvim-i Vekâyi’nin Önsözü
Baltalimanı Anlaşması

AİLE HUKUKU
Boşanma Hukukuna Dair Örnek Fetva ve Hükümler
Fetva (25 Haziran 1690)
Afife Hatun ve Ali Paşa-zâde Ahmed Beğ’in Anlaşmalı Boşanma Davası
(12 Aralık 1727)
Emine ve Yusuf ’un Davası (31 Mart-9 Nisan 1771)
İsteyerek Çocuk Düşürenler Hakkında Ferman
Yüksek Başlık Parasına Devlet Müdahalesi
Üç Talakla Boşandıktan Sonra Nikâha Dair Hüküm
7 Ekim 1845 Tarihli Meclis-i Vâlâ Kararı

ASKERÎ TARİH
Donanma-yı Hümâyûn Emir-nâmesi
17 Ekim 1669 Tarihli Ferman
Donanmanın İhtiyaçları ve Giderleri (Hezarfen Hüseyin Efendi)
Atıcılar Kanun-nâmesi
Ümmü’l-Gazâ (Bayramoğlu Ali Ağa)
Yazılış Sebebi
Kale Kuşatması, Hendek Kazımı, Humbara
Ehl-i İslam Dilaverlerine Emr-i Şerif (1773)
Usûl ü Fenn-i Harb
Savaş Sanatı
Karaya Asker Çıkarma
Etrafı Siperler ile Çevrilen Çadır-Ordugâhlar
Ambarlar

SİYASET-NÂME ISLÂHÂT-NÂME VE LÂYİHALAR
Kitâb-ı Müstetâb
Yazılış Sebebi
Sadrazam ve Sâir Devlet Erkânına Din ve Devlet İşlerine Dair Yedi Soru
Kanûn-nâme-i Sultânî li Aziz Efendi
Kürdistan Beylerinin Durumu
Risaleler (Koçi Bey)
Yönetimde Bozulmanın Nedeni
Halkın Durumu
Para Basımında Dikkat Etmesi Gereken Hususlarla İlgili Sultan
İbrahim’e Tavsiye
İlmiye Hakkında Sultan İbrahim’e Tavsiyeler
Düstûrü’l-Amel li-Islâhi’l-Halel (Kâtip Çelebi)
Yazılış Sebebi
Devlet Yapısında Bozulma; Bütçe Açığı ve Askerin Çokluğu
Bunalımının Çözümü
Telhîsü’l-Beyân fî Kavânîn-i Âl-i Osmân (Hezarfen Hüseyin Efendi)
Yazılış Sebebi
Yavuz Sultan Selim’e Dair
Nesâyihü’l-Vüzerâ ve’l-Ümerâ (Defterdar Sarı Mehmed Paşa)
Yazılış Sebebi
Adaletle Hükmetme
Rüşvet
Usûlü’l-Hikem fi Nizâmi’l-Ümem (İbrahim Müteferrika)
Yazılış Sebebi
Coğrafya İlmi
Penah Efendi Mecmuası
Yazılış Sebebi
Askerler Hakkında
Koca Sekbanbaşı Risalesi
Yazılış Sebebi
Nizâm-ı Cedid’in Yeniçerilere Karşı Üstün Yönleri
İrad-ı Cedid Hazinesi
Nizam-ı Cedid Layihaları
Ordunun Düzeni Hakkında Yusuf Paşa’nın Raporu
Ordunun Düzenine Dair Tatarcık-zâde Abdullah’ın Teklifleri
Ordunun Durumu Hakkında Abdullah Birri Efendi’nin raporu
Hacı İbrahim Efendi’nin Orduyla İlgili Raporu
Sun’i Efendi’nin Ordu Hakkındaki Raporu
Asker Yevmiyesiyle İlgili Firdevs Efendi’nin raporu
Topçu Nizamıyla İlgili Defterdar Şerif Efendi’nin Raporu
Topçu ve Sür’at Topçuları Hakkında
Sipah ve Silahdar Ocaklarıyla İlgili Hacı İbrahim Efendi’nin Raporu
Humbaracı ve Lağımcı Ocakları Hakkında Defterdar Şerif Efendi’nin Raporu
Fransız Brentano’nın Raporu
Lâyihalar (Ahmet Cevdet Paşa)
Osmanlı Devleti’nin Dayandığı Dört Direk
Reşit Paşa’nın Rusya’ya Karşı Turan Konfederasyonu Kurma Teşebbüsü

KRONİKLER
Zübdetü’t-Tevârîh (Sâfî Mustafa)
Yazılış Sebebi
I. Ahmed’in Namaz Konusundaki Hassasiyetine Dair Menkıbeler
Şehzade Osman’ın Doğumu ve İstanbul’da Yapılan Şenlikler
Musîbet-nâme (Hüseyin Tugi)
II. Osman’ın Katli
Hasan Bey-zâde Târîhi
Haçova Meydan Savaşı
IV. Murad’ın Revan Önlerine Varıp Kaleyi Kuşatması
Peçevî Târîhi (Peçuylu İbrahim)
Kuyruklu Yıldız
Makbul İbrahim Paşa’nın Hikâyesi
İstoyni Belgrat’ın Elden Çıkışı ve Tabur Savaşı
IV. Murad’ın Kişiliği
Hafız Ahmed Paşa’nın Katli
IV. Murad’ın Mertçe Bir Davranışı
Fezleke (Kâtip Çelebi)
Celali Cennet-karıoğlu’nun Sonu
Hafız Ahmed Paşa’nın Bağdat Kuşatması Esnasında Askerin İsyanı
Kahvehanelerin Kapatılıp Tütünün Yasaklanması
Revan Kalesi’nin Fethi
Ravzatü’l-Ebrâr ve Zeyl-i Ravzatü’l-Ebrâr (Karaçelebi-zâde Abdülaziz Efendi)
Acem Elçisinin Gelişi ve Emirgûneoğlu’nun İdamı
Sultan İbrahim’in Katli
Saray-ı Enderun Topkapı Sarayında Hayat (Ali Ufki Bey)
Saray Müzikhanesi ve Türklerde Müzik
Hazine Odası
Padişahın Yemeği
Falaka Cezası
Sahaifü’l-Ahbâr (Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah)
Edirne’nin Başkent Oluşu
Yıldırım Bayezid’in İçkiye Tevbesi
Karaman Seferi ve İstanbul’daki Aksaray Mahallesi’nin Kurulması
Şehzade Mustafa’nın Katli
Kapıkulunun İsyanı
Köprülü Mehmed Paşa’nın Vefatı ve Oğlu Fazıl Ahmed Paşa’nın
Veziriazam Olması
Kamaniçe Kalesi’nin Fethi
Zeyl-i Fezleke (Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa)
Osmanlı Tarihinin Tek Recm Vakası
Divan Toplantılarının Yeniden Dörde Çıkarılması
Nusret-nâme (Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa)
Yazılış Sebebi
Şeyhülislam Feyzullah Efendi’nin Katli
Büyük Deprem
Tarih-i Naîmâ (Mustafa Naîmâ)
Naîmâ’ya Göre Tarihçinin Uyması Gereken İlkeler
Öldürüldükten Sonra Kösem Sultan’ın Mallarına El Konulması
İstanbul Tarihi (Eremya Çelebi Kömürcüyan)
Eminönü
İstanbul Fırınları
Topkapı
Elekçi Dede Türbesi
Esirler ve Esir Pazarı
Tarih-i Râşid (Râşid Mehmed Efendi)
Damad Ali Paşa’nın Şehadeti ve Petervaradin Bozgunu
Destârî Sâlih Tarihi
Patrona Halil’in Katli
Tahkîk ve Tevfîk (Râgıp Paşa)
Yazılış Sebebi, Adı ve İçeriği
Hülâsatü’l-İ‘tibâr (Ahmed Resmi)
Yazılış Sebebi ve Adı
Rusya ile Savaşı Uzatan Devlet Adamları Hakkında
Âsım Tarihi (Ahmed Âsım Efendi)
Filozoflar ve Fransız Devrimi
Mür’i’-t-Tevârih (Şem’dânî-zâde Süleyman Efendi)
Beşinci Mezhep Tartışması
Mehâsinü’l-Âsâr ve Hakâikü’l-Ahbâr (Vâsıf Târihi)
Tatar’ın Durumu
Fezleke-i Nasihat-i Kuşmânî (Ubeydullah Kuşmânî)
Kabakçı Mustafa Risalesi
Üss-i Zafer (Sahhaflar Şeyhi-zâde Esad Efendi)
Bektaşiler ve Yeniçeri Ocağının Kaldırılması
Şânî-zâde Tarihi
Tarih İlmine Dair
Tarih-i Lutfi (Ahmed Lutfi Efendi)
Tarihçinin Karşılaştığı Güçlükler ve Beklentileri
Vakanuvislik
Târîh-i Atâ
Yazılış Sebebi
Netâyicü’l-Vukû‘ât (Mustafa Nuri Paşa)
Yazılış Sebebi
Devlet İleri Gelenleri Hakkında
Târih-i Devlet-i Osmaniyye (Hammer)
Küçük Kaynarca Antlaşması Türk Tarihi İçin Ne İfade Eder?
Târih-i Cevdet (Ahmet Cevdet Paşa)
Hükümetlerin Tavırları ve Çeşitleri
Ma’rûzât (Ahmet Cevdet Paşa)
Vatan Uğruna
Tezâkir (Ahmet Cevdet Paşa)
Mustafa Reşid Paşa ve Diplomasi Yöntemi
İstanbul’da Yarım Asırlık Vekâyi-i Mühimme (Basiretçi Ali Efendi)
Tarih yahut Güft u Gû
Geçen Asırda Devlet Adamlarımız (Ali Rıza – Mehmed Galib)
Uryanî-zâde Ahmed Esad Efendi
Gök Bayrak (Leon Cahun)
Lâle Devri (Ahmet Refik Altınay)
Tesâvîr-i Ricâl (Ahmet Refik Altınay)
Payitahtta Cuma Namazı Yasağı
İki Komite İki Kıtâl Kafkas Yollarında (Ahmet Refik Altınay)
Anadolu’da Açlık, Sefalet ve Ölüm

SEFÂRET-NÂMELER
Viyana Sefareti Takriri (Zülfikar Ağa)
Elçi Olarak Tayin Edilmesi
Avusturyalı Serdarın Huzurunda
Zülfikar Ağa’nın Barış Teklifine İmparatorun Cevabı
Viyana Sefareti (Seyfullah Ağa)
Viyana’ya Varış ve İlk Münasebetler
İmparatorun Ölümü
Paris Sefaret-nâmesi (Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi)
Fransa’da Kadınlara Gösterilen İtibar
Gel-Git Hakkında
Opera
Versay Sarayı
İran Sefaret-nâmesi (Dürrî Ahmed Efendi)
Safevi Şahı III. Tahmasb’ın Huzurunda
Şah ve Ülkesinin Tasviri
Rusya Sefaret-nâmesi (Mehmed Emnî Efendi)
Moskova
Petrekhof Mesiresi
Viyana Sefaret-nâmesi (Mustafa Hattî Efendi)
Opera
Versay Sarayı
İran Sefaret-nâmesi (Dürrî Ahmed Efendi)
Safevi Şahı III. Tahmasb’ın Huzurunda
Şah ve Ülkesinin Tasviri
Rusya Sefaret-nâmesi (Mehmed Emnî Efendi)
Moskova
Petrekhof Mesiresi
Viyana Sefaret-nâmesi (Mustafa Hattî Efendi)
Opera
Rasathane ve Elektrikle Tanışan Osmanlı Elçisi
Viyana ve Berlin Sefaret-namesi (Ahmed Resmî Efendi)
Avusturya’nın Yönetim Şekli
Viyana
Leh Ülkesi
Berlin
Nemçe Sefaret-nâmesi (Ebubekir Ratıp Efendi)
Balo
Opera, Komedya ve Tragedya
Dil Akademisi
Londra Sefâret Takriri (Yusuf Âgâh Efendi)
Kralın Huzurunda
Paris Sefaret-nâmesi (Seyyid Ali Efendi)
Toulon Tersanesi
Fransa
İtalya Seyahat-nâmesi (Sadık Rıfat Paşa)
Milano
Como’da “Muhteşem Süleyman” Tasvirini Ziyaret
Pisa

ESÂRET-NÂME HÂTIRÂT VE GÜNLÜKLER
Asiye Hatun’un Rüya Defteri
Şeyhle Nikâh Rüyası
Rüyada Peygamberle Nikâhlanması
Bir Başka Peygamber Rüyası
Sohbet-nâme (Seyyid Hasan)
Oğlunun Vebadan Ölümü
Deniz Kenarında Gezinti ve Ziyafet
Gündelik Hayat
Hatıralar (Niyâzî-i Mısrî)
İzni Olmadan Camilerde Hutbe Okutan II. Mustafa
II. Mustafa’nın Yahudi Soyundan Olduğu ve Tahta Kırım Hanının
Geçmesi Gerektiği
Ölüp Ölüp Dirildiği Hakkında
Haltercümesi (Şeyhülislam Feyzullah Efendi)
Vanî Mehmed Efendi’nin Hayatına Etkisi
İlk Şeyhülislamlığından Azli ve Sürülmesi
Esâret-nâme (Temeşvarlı Osman Ağa)
Zindanda Hayat
Esarette Aşk
Cerîde (Telhîsî Mustafa Efendi)
Amasya’da Bir Gezinti
Diyarbakır Hakkında
Bayezid’de Bir Kız Çocuğunun Kaybolması
Sadabad’a Dair
Pahalılıktan Şikâyet
Havadisü Dımışk el-Yevmiyye (Ahmet Bedirî)
Pahalılıktan Yakınma
1759 Şam Depremi
Rûz-nâme (Molla Mustafa)
Hristiyanlara Zulüm ve Allah’ın Cezası
Veba Salgını
Kuraklık
Saraybosna’da 1788 Yangını
Cerîde (Hafız Mehmed bin Süleyman)
İngiliz Donanmasının Boğaz’a Demirlemesi
Üsküdar’da Çete Savaşı
Gümrükçü Hasan Ağa’nın Vefatı
Silahtara ve Eşine Beddua
İstanbul’da Kıtlık
Bir Sihirbazın Öldürülmesi
Beyoğlu’nda Yangın
Letaif-i Enderun (Çuhadar İlyas Ağa)
Enderun’da Bulaşıcı Hastalık
Yenisarayda Bayram Töreni
Şehzadelerde Çiçek Hastalığı
Talimde Atış Kazası
Tabsıra (Akif Paşa)
İstefenaki ve Bonsonbi’nin İhmalkârlığı, Pertev Paşa’nın Düşmanlık ve Öfkesi
Aşçı Dede’nin Hatıraları (Aşçı İbrahim Dede)
Süleymaniye Rüştiyesi
Erzurum Yolunda
Târihçe-i Vak‘a-i Zağra (Hüseyin Raci Efendi)
Garip Bir Olay
Eski Zağra’da Rus İşgali
Camide Yapılanlar
Seyahat Jurnali (Direktör Âli Bey)
Kelek
Bağdat’ın Ziyaretgâhları
Bombay Limanı ve Şehri
Hindular

DİN VE DİN KAYNAKLI LİTERATÜR
KUR’AN MEAL TEFSİR
Karabaş Tecvîdi (Abdurrahman Karabaşi)
Harflerin Çıkış Yerleri (Mahâric-i Hurûf)
Harflerin Sıfatları (Sıfât-ı Hurûf)
Sesi Uzatan Harfler (Hurûf-ı Med)
İhfâ, İzhâr, İklâb, İdgâm-ı Maa’l-ğunne, İdgâm-ı Bilâğunne, Kalkale, Lafzatullâh, Sekte
Tibyân Tefsîri (Ayntabî Mehmet Efendi)
Fâtiha Suresi (1-2. Âyetler)
Rûhu’l-Beyân (İsmail Hakkı Bursevî)
Fatiha 1
Enfal 2
Ra‘d 28
Alak 4
İhlas 1

HADİS
Keşfü’l-Hafâ (Aclûnî)
Mukaddime
“İlmi Çin’de de Olsa Talep Edin. Çünkü İlim Talep Etmek Her Müslüman’a Farzdır.”
“Cennet, Annelerin Ayakları Altındadır.”
“Allah Bana Yeter; O, Ne Güzel Vekildir.”
“Sen Olmasaydın, Eğer Sen Olmasaydın Felekleri (Âlemleri) Yaratmazdım.”

FIKIH
Mecma‘u’l-Enhur fî-Şerhi Mülteka’l-Ebhur (Şeyhî-zâde)

AKÂİD – İLMİHAL
Mızraklı İlmihal
Kelime-i Şehâdet
Ahkâm-ı Şer’iyye
Tafsîlî İman
Merahu’l-Ma’âlî fî-Şerhi’l-Emâlî (Mütercim Âsım)

SİYER
Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârîh-i Hulefâ (Ahmet Cevdet Paşa)
Cengiz’in İslâm Ülkelerine Saldırması

TASAVVUF AHLAK
Menâkıb-ı Kethüdâzâde Ârif Efendi (Emîn Efendi)
Dergeh-nâme
Tibyânu Vesâili’l-Hakâik (Harîrîzâde Kemâleddin Efendi)
Önsöz
Zikir
Biat ve Söz Almak
Hırka Giydirmek
İzin ve İcazet Vermek
İstanbul Tekkeleri Silsile-i Meşâyih (Zâkir Şükrü Efendi)
Kocamustafapaşa Tekkesi
Balat Tekkesi
Merkez Efendi Tekkesi
Himmet-zâde Tekkesi
Nureddin’in Tarikatinden Hâcegî Tekkesi
Çırakçı Tekkesi
Ömer Hulusi Tekkesi
Mirahur Tekkesi
Ordu Şeyhi Tekkesi
Kefeli Tekkesi
Çene-zâde Tekkesi
Mehmed Paşa Tekkesi
Abdal Yakub Dede Tekkesi
Şeyh Seyyid Resmî Tekkesi
Aydınzâde Tekkesi
Tahir Ağa Tekkesi
Şeyh Hamza Efendi Tekkesi
Uşşakî Tekkesi
Hulvî Efendi Tekkesi
Remlî Tekkesi
Mecmû‘a-i Tekâyâ (Bandırmalızâde Ahmed Münîb Efendi)
Ayin Günü Cuma Olan Tekkeler
Ayin Günü Cumartesi Olan Tekkeler
Ayin Günü Pazar Olan Tekkeler
Ayin Günü Pazartesi Olan Tekkeler
Ayin Günü Salı Olan Tekkeler
Ayin Günü Çarşamba Olan Tekkeler
Ayin Günü Perşembe Olan Tekkeler
Tomâr-ı Turuk-ı Aliyye (Sadık Vicdani)
Sufi ve Tasavvuf
Melamilik
Halvetiyye Silsile-nâmesi

BİLİM
Tertîbü’l-Ulûm (Saçaklı-zâde Mehmed Efendi)
Mukaddime

MATEMATİK
Hisâb el-Küsûr (İsmail Gelenbevî)
Cebir ve Mukabele Yoluyla Bilinmeyenin Bulunması Hakkında
Tercüme-i Usûlü’l-Hendese (Hüseyin Rıfkı Tamânî)
Gözlemler ve İtirazlar (Geometri)
Mecmûa-i Ulûm-i Riyâziyye (Başhoca İshak Efendi)
Sayma ve Rakamla Yazma
Kâmus-ı Riyâziyât (Salih Zeki)
Âsâr-ı Bâkiye (Salih Zeki)
Doğu’da Trigonometri Biliminin Doğuşu

ASTRONOMİ
Secencelü’l-Eflâk fî-Gâyeti’l-İdrâk (Tezkireci Köse İbrâhim Efendi el-Zigetvârî)
Mukaddime
Tercüme-i Zîc-i Lalande (Müneccimbaşı Hüseyin Hüsni)
Ortalama Zamandan Gerçek Kavuşum ve Karşı Konum Zamanının Çıkarılması

FİZİK
Füyûzât-ı Mıknatîsiyye (İbrahim Müteferrika)
Yerkürenin Hareketi ve Sapma Açısı
Risâle-i Hikmet-i Tabîiye (Yahya Naci Efendi)
Düşen Cismin Hızının Artış Oranı
Fırlatılan Cismin Yükselmesi Sırasında Hızının Azalma Oranı
İlm-i Cerr-i Eskâl (Bostânîzâde Mehmed Tahir Paşa)
Mekanik Bilimi
Usûl-i Hikmet-i Tabîiye (Mehmet Emin Derviş Paşa)
Serbest Düşme Hareketi
İlm-i Hikmet-i Tabîiye (Antranik Gırcikyan)
Maddenin Yapısı, Kuvvet, Hareket

KİMYA
Mecmûa-i Ulûm-i Riyâziyye (Başhoca İshak Efendi)
Yanıcı Maddeler İlminde Doğal Ateşin Mahiyeti, Niteliği ve Özellikleri
Ateşin Eylem ve Etkileri
Kimyâ-yı Tıbbî (Kırımlı Aziz Bey)
Kimya Deneylerinde Kullanılacak Aletler
ZOOLOJİ – BOTANİK – JEOLOJİ
İlm-i Tabakâtü’l-Arz (Rusçuklu Mehmed Ali Fethi)
Jeoloji
İlm-i Hayvânât ve Nebâtât (Mehmed Salih Efendi)
Botanik

COĞRAFYA
Tuhfetü’l-Kibâr fî-Esfâri’l-Bihâr (Kâtib Çelebi)
Mukaddime
Kürenin Açıklaması
Harita ve Pusula
Seyahat-nâme (Evliya Çelebi)
Kasımpaşa
Tuhfetü’l Haremeyn (Nâbî)
Mısır Yolunun Amansız Kumları
Mısır Topraklarının Özellikleri

TIP VE ECZACILIK
Teşrîh-i Ebdân ve Tercümân-ı Kıbâle-i Feylesofân (Şirvânlı Şemseddîn-î İtâkî)
Kalp Anatomisi
Kalp Boşluğunun Anatomisi
Meme Anatomisi
Yemek Borusu Anatomisi
Mide Üstü Yağ Dokusu Anatomisi
Enmûzecü’t-Tıb (Emir Çelebi)
İçme Suları
Müfredat-ı İsa Efendi (Sakızlı İsa)
Âtrîlâl, Ârgîs, Âlisen
Resâilü’l-Müşfiye fî-Emrâzi’l-Müşkile (Hayâtî-zâde Mustafa Feyzî)
Frengi Hastalığı, Belirtileri ve Tedavisi
Tercüme-i Akrabadin Meliku (Nûh Efendi)
Peynir Şekeri Macunu, Macun, Üç Sandal Macunu, Kûstînû Macunu,
Latîfkânta Lilerâzî Macunu, Şînkânte Macunu, Demir Pası Macunu
Risâle-i Feyziyye fî-Lugati’l-Müfredâti’t-Tıbbiyye (Ebulfeyz Mustafa Efendi)
mey-bih, Meybuhtec, Meys, Meysûn, Mıgnâtîs, Mınah, Mısbâhü’r-rûm,
Mısır Baklası, Mışk, Miʿâ, Mîʿa, Midâd, Mihenk Taşı, Milh, Milh-i Efâʿî,
Milh-i Mahtûm, Milh-i Sînî, Miltâ, Mînâ, Mirʿızzâ, Mirrîh, Mirrîh,
Mirrüs, Mis, Misk, Misket Alması, Miskü’l-cinn, Misvâk, Misvâk Ağacı,
Mişmiş, Mizmârü’r-râʿî, Mû, Mugâs, Muhallebi, Muhh, Muhh, Muhit,
Muhlis, Mukl, Mukl-ı Mekkî, Mûm, Mûmiyâ
Mir’âtü’l-Ebdân fi-Teşrihi A‘zâi’l-İnsân (Şânîzâde Atâullah Mehmed Efendi)
Beynin ve Bölümlerinin Disseksiyonu
Kolera Risalesi (Mustafa Behçet Efendi)
Hezâr Esrâr (Mustafa Behçet Efendi)
Mukaddime
Nevruz İnançları ve Tahviliyye Macunu
Güneş Aslan Burcuna Girdiğinde Ziraat
Meteorolojik Tahminler
Mıknatıs ve Keçi Kanı
Mebâdî-i Fenn-i Rüşeym (Ali Vehbi Türküstün)
Genel Embriyoloji

KELAM FELSEFE
Terceme-i Mukaddime-i İbn Haldûn (Pîrî-zâde Mehmed Sâhib Efendi)
Pîrî-zâde’nin Önsözü
İbn Haldûn’un Önsözü

MANTIK
el-Burhân fî-İlmi’l-Mantık ve Fenni’l-Mîzân (Gelenbevî İsmail Efendi)
Mantık, Düşünme (Nazar), Delâlet, Müfred ve Mürekkeb, Mecaz, Önerme,
Râbıta, Tenâkuz (Çelişki), Delîl, Kıyâs, Nazariyyât

KÜLTÜR-SANAT
MİMARİ
Hadîkatü’l-Cevâmi‘ (Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî)
Kemankeş Mustafa Paşa Medresesi Mescidi
Ahîzâde Cami
Gülşenî Tekkesi Mescidi
Fâtıma Sultân Cami
Şeyh Davud Mescidi

MUSİKİ
Mecmua-i Sâz u Söz (Ali Ufkî Beg)
Güfteler
İlaçlar
Güfte Mecmuası (Hâfız Post)
Rehavi Faslı Semâî, Sabâ Faslı Nakış Evfer Şeştari, Hüseynî Faslı Remel,
Hüseynî Faslı Darbıfetih, Hüseynî Faslı Semâî, Nevâ Faslı Evfer, Nevâ Faslı Varsağı,
Bayâti Faslı, Arazbar Faslı Devrirevân Şarkı, Acem Faslı Devrirevân Şarkı
Kitâbu İlmi’l-Mûsikî alâ Vechi’l-Hurûfât (Dimitri Kantemir)
Musiki Perdelerinin İşaretleri
Musiki İlmine Giriş
Bize Göre Makamların Sayıları ve Adları
İnce Sesli Perdelerdeki Makamlar
Görünüşte (Sözde) Makamlar
Terkîbler
Musikide Hoşlanıp Uyuşma ve Ters Düşüp Çatışma
Eskilere Göre Musiki Edvârı
Musikide Usulün Vezin ve Rakama Göre (Tesbit ve İcrâsının) İlmi
Türlere Göre Musiki İcrası ve Fasıl
Atrabü’l-Âsâr (Şeyhülislâm Es‘ad Efendi)
Mukaddime
İmâm-ı Sultânî İbrahim Efendi
İsmail Ağa
Hâfız Post
Yahyâ Çelebi
Hâtime
Güfteler
Itrî Güfteleri
Hüseynî, Bûselik, Eviç, Segâh, Baba Tâhir, Nakış Semai, Eviç, Irak,
Kürdî, Muhalif Irak, Muhayyer
Yahyâ Nazîm Efendi Güfteleri
Arazbar, Zencir, Acem Muhammes, Bayâtî Ağır Çenber,
Şehnâz Ağır Semâî, Bayâtî, Bestenigâr (Kazasker Mustafa İzzet Efendi)
Dede Efendi’nin Bestelediği Güfteler
Bestenigâr, İsfahan, Hicaz Yürük Semâî, Râst, Ferahfezâ (Abdullah Salâhî),
Mâhur, Bûselik (Keçeci-zâde İzzet Molla), Şehnâz İlahi
Hacı Ârif Bey’in Bestelediği Güfteler
Râst, Muhayyer, Hicaz, Hicazkâr, Kürdilihicazkâr,
Nihâvend (Mehmed Sâdi Bey), Nihâvend (Mehmed Sâdi Bey), Nihâvend,
Hicazkâr, Bayâtî Araban, Kürdilihicazkâr (Niğdeli Hikmet Bey),
Segâh (Nâmık Kemâl), Nihâvend
Zekâî Dede’nin Bestelediği Güfteler
Acemaşîran, Hicazkâr Yürük Semâî, Hüzzâm Yürük
Semâî (Enderunlu Vâsıf), Hüseynî Aşîran, Mâhur
Rauf Yektâ Bey’in Bestelediği Güfteler
Acemaşîran İlâhi (Yunus), İsfahan Tevşîh (Yunus), Yegâh İlahi (Sadık Vicdani),
Nevâ, Eviç, Segâh (Mehmet Emin Yurdakul), Bayâtî Arabân Bûselik
Ağır Semâî (Ahmet Avni Konuk), Bestenigâr, Sipihr,
Rast (Esbak Reji Komiseri Nuri Bey)
Hoş Sadâ (İbnülemin Mahmut Kemal İnal)
Mukaddime
Abdülaziz Han
Ârif Bey
Âsım Yesâri Bey

HAT
Tuhfe-i Hattâtîn (Müstakîm-zâde Süleyman Sâdeddin Efendi)
Ebulfeth Sultan Mehmed Hân’ın Oğlu Sultan Bâyezîd-i Velî
Ahmed Şemseddîn-i Karahisârî
Mirza Baysungur bin Şâhruh bin Mahmûd Timurlenk
(Gıyâseddîn Baysungur)
Mustafa Dede Oğlu Şeyh Hamdullâh
Ebulfeth Mehmet Han’ın Oğlu Sultân Bayezid’in Oğlu Sultân Korkut
Son Hattatlar (İbnülemin Mahmut Kemal İnal)
Mukaddime
Hattatlara Dâir Yazılan Eserler – Tuhfe-i Hattâtîn
Abdullah Zühdi Efendi
Es‘ad Yesârî Efendi
Necmüddin [Okyay] Efendi
Selma Hanım
Cilvenaz Hanım

NAKKAŞLIK
18. Yüzyılda İstanbul Sarayı’nda Tasvir Sanatı: Levnî (Filiz Çağman)
Levnî ve Surnâme: Bir Osmanlı Şenliğinin Öyküsü (Esin Atıl)
Şenlik Hazırlıkları
Şenlikte Rol Alanlar
Şenlikten Sahneler

GİYİM-KUŞAM TEŞRİFAT
Osmanlı Kostümleri (Octavien Dalvimart)
Ulemanın Reisi yahut Müderris, Kıyafetleriyle İstanbul Kadını, Arnavut,
Derviş, İstanbullu Çengi, Nizam-ı Cedid Askeri, Sömbekili Kadın,
Düşük Rütbeli Yeniçeri, Zabiti, Sipahi, Dîvan Azası, Silahtar Ağa,
Çavuşbaşı, Çuhadar, Boşnak, İskemle Ağası
Elbise-i Atîka (Jean Giovanni Brindesi)
Sultan İkinci Mahmud, Şeyhülislam, Kazasker, Pırpırı Esnafı, Keçeli,
Piyade Topçu Yüzbaşı, Eğri Kalpaklısı, Orta Sakası, Başçavuş, Şatır, Soytarı,
Elçiler Yasakçısı, Müjdecibaşı, Cüce, İç Oğlan Çavuşları, Müezzin
Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü (Reşat Ekrem Koçu)
Açık Saçık Gezme Yasağı, Arı Resmi Nakışlı Amele Kazakları, Başmak,
Bâzûbend, Civelek Peçesi, Filâr, Lâden
Derviş Çeyizi (Nurhan Atasoy)
Minyatürlerde Türk Tarikat Giyimleri, Sarık, Destâr, Amâme, Gül, Hırka,
Tennûre, Teslim Taşı, Renklerin Anlamı, Gidiş Çeyizi
Teşrîfât-ı Kadîme (Sahhaflar Şeyhizâde Es’ad Efendi)
Mevlid-i Şerîf Okunması
Dîvân-ı Hümâyûn’da Kubbe Vezirlerinin Arza Girme Törenleri
Osmanlı Âdet, Merasim ve Tabirleri (Abdülaziz Bey)
Doğum Öncesi Ebe Tutma ve Diğer Hazırlıklar
Mektep Cemiyeti, Cemiyet Günü Yapılanlar
Evlenme, Evlenecek Gençlere Kız Arama
Ramazan Geceleri Konaklarda Sahur
Halktan Hanımların Ev İçi Kıyafeti
Mendiller, Taraklar, Yelpazeler
Bir Zamanlar İstanbul (Ali Rıza Bey)
İftar Sofraları

YEME-İÇME KÜLTÜRÜ
Şifâü’l-Fuâd (Zeynelâbidîn bin Halîl)
Yazılış Sebebi ve İçerik
Yemek Yemeye Dair
Su İçmeye Dair
Mercimek, Oğlak Eti, Tavuk Eti, Dağ Keçisi, Sülün Eti, Kefal Balığı,
Peynir, İncir, Limon Ceviz, Hünnap, Patlıcan
Seyâhat-nâme (Evliyâ Çelebi)
Balıkpazarı Aşçıları
Beypazarı Beğenilenleri
Tımışvar
Çerkez İçecekleri
Girit Adası Yiyecekleri
Büyük Uştuk Yaylası
Dimyat
Menfelut
Hüceyze Kabilesi
Karış Kalesi
Azerbaycan, Gazan Toprakhisarı
Melek Ahmed Paşa’nın Mehmed Giray Han’ı Akkirman Ovası’nda
Ziyafete Daveti
Sohbet-nâme (Seyyid Hasan Efendi)
Sohbetler Defteri ve Yemekler
Helva Sohbetleri Defteri ve Yemekler
Ağdiye Risâlesi (Dürrîzâde Nurullah Mehmed Efendi)
Nohudâb, Ciğer Çorbası, Pırasa Böreği, Peynir Hoşmerimi, Helvâ-yı Âsûde,
Yengem Duymasın Helvası, Badem Heriresi, Fırın Kebabı, Tarak Yahnisi,
Patlıcan Kayganası, Susuz Köfte, Marmarine, Herise, Uskumru Balığı Yahnisi,
Sarımsak Turşusu, İncir Hoşafı
Melceü’t-Tabbâhîn (Mehmed Kâmil)
Yazılış Sebebi
Ekşili Çorba, Süt Kebabı, Tatar Böreği, Pirinç Baklavası, Süngeriye, Medfûne,
Herîse (Keşkek), Kavun Dolması, Yağsız Pilav, Gülbeşeker Şemsiyesi,
Sirkencebin, Balık Yumurtası Taratoru

DİL-EDEBİYAT
SÖZLÜK
Ferheng-i Şu‘ûrî (Şu‘ûrî Hasan Efendi)
Yazılış Sebebi
Birinci Defter
İkinci Defter
Burhân-ı Kâtı‘ (Mütercim Asım Efendi)
Âb-ı Teberistân, Ankâ, Âteş-hâtır, Bâd-horek, Çâk, Çeşm-bendek, Dîv-câme,
Du Birâderân, Hâm, Hevz-i Tersâ, Kih, Mey-puhte, Nâhune, Nekş-i bî-gubâr,
Nemek der Âteş Efkenden, Nemek-sûd, Nihân-hâne, Pây-ber-efkenden,
Seg-i Ablak, Ser-mâmek, Sirîş, Şubân-ferîb, Şutur-mûr, Tâbe-i Biryân,
Tâk-ı Şeker-bûre, Yeh der Bihişt
Kâmûs Tercümesi (Mütercim Asım Efendi)
ʿAkʿak, Akt, ʿAnâku’l-ard, Anber, Bellût, Berbat, Birtîl, Ced, Dabagtara,
Dirâm, Durm, Edeb, Hasek, Kerbelâ, Kubh, Kurd, Muhhayt, Râtîn, Sefat,
Şevhat, Vedah, Verel, Zummec
Lehce-i Osmânî (Ahmet Vefik Paşa)
Mukaddime, Abdal, Arap, Çağatay, Türkmen, Esâtir, Evlâd, Ankara, Balon,
Barlas, Çay, Hoten, Uğramak, Türk, Gazel, Kımız, Doktor, Çırağan,
Hokkabaz, İmza, Rebap, Çeng, Lepiska, Lokanta, Opera, Tatar ,Tulumbacı,
Ünlenmek, Vampir, Vatoz, Bilardo, Kös, Leblebi, Mantı, Oğuz Han, Aruz
Lügat-i Nâcî (Muallim Nâcî)
Abdal, Afakî, Âyîne-i İskender, Bahçe, Berdûş, Bravo, Cânver, Dragon,
Ebû Türâb,İsrail, Kablo, Kehribâr, Matrûş, Nîlûfer Hatun, Opera, Pâdşeh,
Peçete, Poliçe, Refref/Refrefe, Santim, Senevî, Sfenks, Şose, Tahmîs, Taksîr,
Vâfir, Vezn, Yehûdâ, Zendaka, Züleyhâ
Lügat-i Târîhiyye ve Coğrafiyye (Yağlıkçızâde Ahmed Rif ‘at Efendi)
Abdâl Mûsâ, Bosna, Hüsrev Pervîz, Septik, İlm-i Ensâb, Nedîm
Kâmûsu’l-A‘lâm (Şemseddin Sâmî)
Türk, Türkistan, Tûrân
Kâmûs-ı Türkî (Şemseddin Sâmî)
Önsöz

DİLBİLİM RETORİK
Miftâhu’l-Belâğa ve Misbâhu’l-Fesâha (İsmail Rüsûhî Ankaravî)
Yazılış Sebebi
Hakîkat ve Mecâz
Kinâye
Bedî‘
Mebâni’l-İnşâ (Süleymân Paşa)
Dîbâce
İnşâ
Hakîkat ve Mecâz
Kinâye
Belâgat-i Osmânî (Ahmed Cevdet Paşa)
Îcâz ve İtnâb

BİYOGRAFİ
Hadâiku’l-Hakâik fî-Tekmileti’ş-Şakâik (Nev‘î-zâde Atâî)
Yazılış Sebebi
Mısırlı Râsıd Takıyyüddin Efendi
Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân (Sâkıb Dede)
Yazılış Sebebi
Dervîş Ahmed Lebîb Hazretleri
Vefeyât-ı Ayvansarâyî (Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî)
Hacı Bayram-ı Velî
Tarih Sahibi Abdî Paşa
Nahîfî Süleyman Efendi
Şeyh Mehmed Niyâzî
Mecelletü’n-Nisâb (Müstakîm-zâdeSüleymân Sâdeddin Efendi)
Mukaddime
Tâib
Ramazân-zâde Mehmed
Ârif
Âşık Paşa
Âşık
Sicill-i Osmânî (Mehmed Süreyyâ)
Ayşe Sultan
Ahmed Dâi
Ebûbekir Efendi
Ebûssuûd Mehmed el-İmâdî Efendi
Mûsâ Ağa
Münif Efendi
Necâtî Nuh Bey
Osmanlı Müellifleri (Bursalı Mehmed Tâhir)
Akşemseddin
Gâlib Es’ad Dede

DİVAN EDEBİYATI
Heft-Hân (Nev’î-zâde Atâyî)
Şeyhülislâm Yahyâ Divanı
Gazeller
Nef’î Divanı
Kasîde Der-Medh-i Vezîr-i Azam Murâd Paşa
Gazel
Nâ’ilî Divanı
Gazeller
Nâbî Divanı
Gazeller
Hayriyye (Nâbî)
Bosnalı Sâbit Dîvânı
Gazeller
Beyitler
Nedîm Dîvânı
İstanbul Kasidesi
Gazeller
Koşma
Koca Râgıb Paşa Dîvânı
Gazeller
Mesnevî Tercümesi (Nahîfî)
Şeyh Gâlib Dîvânı
Gazeller
Tercî-i Bend
Hüsn ü Aşk (Şeyh Gâlib)
Sünbül-zâde Vehbî Divanı
Gazeller
Lutfiyye (Sünbül-zâdeVehbî)
Kendi Oğluna Hitâbı
Kutsal Olan İlmin Faziletleri
İlim Konusunun Öncelik Sebebi
Yıldızların İlmi
Zamanın İmansızlarının Durumu
Utanma ve Tokgözlülük
Zulmün Yasaklanması
Keyif Vericilerden Sakınılması
Bahâr-ı Efkâr (Keçecizâde İzzet Molla)
Gazeller
Mihnetkeşân (Keçecizâde İzzet Molla)
Kara ve Denizin Birbiriyle Savaşı
Yakarışlar İçinde Keşan’a Girişimizdir
Keşan İkinci İmamı’nın Hoş Hikayesi
Leskofçalı Gâlib Divanı
Gazeller
Hersekli Ârif Hikmet Divanı
Gazeller
Yenişehirli Avnî Divanı
Gazeller
TAŞRADAN YANSIMALAR
Kıbrıs Müftüsü Hilmi Efendi
Fes Manzumesi
Gazel
Prizrenli Hacı Ömer Lütfi
Bilâd-ı Rumeli’ye Ziyâret-i Şâhâne
Üsküplü Sırrî
Enîn-i Hicret (Hicret İniltisi)
Kerküklü Hıdır Lütfi
Kerkük
TÜRK DÜNYASINDAN YANSIMALAR
Şecere-i Terâkime (Ebu’l-Gazi Bahadır Han)
Mahtumkulu (Firâkî)
Türkmenin
Âşık Bolmuşum
Manas Destanı (Kırgızlar)
Manas’ın Dünyaya Gelişi
Köroğlu Destanı (Türkmen Varyantı)
Göroğlu’nun Ortaya Çıkışı
Göroğlu’nun Evlenişi
Göroğlu’nun Yıldız Dağı’ndaki Bir Mağaraya Çekilmesi
Göroğlu ve Kırat’ın Ölümü

TEKKE EDEBİYATI
Sun’ullâh-ı Gaybî Divanı
İlahiler
Niyâzî-i Mısrî Divanı
İlahiler
“Çıktım Erik Dalına” Şerhi (Niyâzî-i Mısrî)
Rûhü’l-Mesnevî (İstanbul Hakkı Bursevî)
Hasan Sezâyî Divanı
Gazeller
Eşrefoğlu Gazelinin Şerhi (Salâhaddin-i Uşşâki)
Mârifet-nâme (Erzurumlu İbrahim Hakkı)
Gece-Gündüz, Güneşin Secdeleri, Ay ve Güneş Tutulmaları
Yarıya Bölmenin Kolay Yolu
Nokta, Çizgi, Yüzey ve Cisim
Kafa Kemiklerinin Bileşimi
Karın Adaleleri
Mektuplar (Erzurumlu İbrahim Hakkı)
Hanımı Firdevs Hatun’a İstanbul’dan Yolladığı Mektup
Hanımı Fatime Hatun’a İstanbul’dan Yolladığı Mektup

ÂŞIK ŞİİRİ
Bayburtlu Zihni
Vardım ki Yurdundan Ayağ Göçürmüş
Bâd-ı Sabâ Selâm Söyle O Yâra
Yıkmış Çadırların Göç Etmiş Leylâ
Erzurumlu Emrah
Bir Nazenin Bana Gel Gel Eyledi
Gönül Gurbet Ele Çıkma
Tutam Yâr Elinden Tutam
Dedim Dedi
Dadaloğlu
Kalktı Göç Eyledi Avşar İlleri
Severim Kıratı Bir de Güzeli
Turnam Gelir Katar Katar
Seyrânî
Eyvah Fukaranın Beli Büküldü
Eski Libas Gibi Âşıkın Gönlü
Hak Yoluna Gidenlerin
Ne Hikmettir Şu Dünyaya
İstanbul (Seyrederler Sarayından)
Sümmani
Ervah-ı Ezelde
Ya Ben Derdim Kime Şekva Edeyim
Gelmez Misiniz
Dinmez Ne Hikmettir Gözümün Yaşı

ALEVİ-BEKTAŞİ ŞİİRİ
Kul Himmet Üstâdım
Gâfil Gezme Şaşkın
Bugün Bize Pîr Geldi (Tevhid)
Seyyâh Oldum Şu Âlemi Gezerim
Dertli
Şeytan Bunun Neresinde
Sâkiyâ Câmında Nedir Bu Esrar
Şarâb-ı Ledünden İçelden Beri
Gazel
Hitâb-ı Elestte Bezm-i Ezelde
Ervâh-ı Ezelde Evvelki Safta
Edîb Harâbî
Devriye
Şathiye
Ey Zâhid Şarâba Eyle İhtirâm
Sıdkî Baba (Pervâne)
Zülf-i Kâküllerin Amber Misali
Yandı Ha Yandı
Siyah Perçemlerin Hatem Yüzlerin
Devriye (Haydar Haydar)

HALK ANLATILARI
Köroğlu Destanı
Kenan Kolu
Bağdat Kolu
Hz. Ali Cenk-nâmeleri
Hayber Kalesi’nin Fethi
Kerem ile Aslı Hikâyesi
Ferhat ile Şirin Hikâyesi
Tahir ile Zühre Hikâyesi
Keloğlan
Sarıkız Efsanesi

ANONİM HALK EDEBİYATI
Atasözleri ve Deyimler
Alkışlar-Kargışlar
Gölge Oyunu (Karagöz)
Abdal Bekçi Oyunu (Mukaddime)
Ferhad ile Şirin Oyunu (Muhavere)
Yazıcı Oyunu (Fasıl)
Hamam Oyunu (Bitiş)
Yıldız-nâmeler
Maniler
Bilmeceler
Ninniler
Halk Türküleri
Çanakkale Türküsü
Drama Türküsü
Plevne Türküsü
Sarı Gelin Türküsü
Sivastopol Türküsü
Yemen Türküsü
Mezar Taşı Edebiyatı
Özbekler Tekkesi Şeyhi İbrahim Edhem Efendi’nin Rıza Tevfik Tarafından
Kaleme Alınmış Mezar Kitabesi

ANADOLUDA KADER ORTAKLIĞI
Kutsal Ruh’un Kavalı (Nusaybinli Süryani Mor Efrem)
Yararlı Genel Öğütler
Allah’ın Bizleri Önemsemesi ve Bizlerin de Onu Düşünmemiz
İnsanların Boş Düşünceleri ve Hayalleri
Duyguların Korunması Mor Efrem’in Özel Namazı
Akabi Hikâyesi (Hovsep Vartanyan)
Fırtına
Temaşa-i Dünya ve Cefâkâr u Cefakeş (Evangelios Misailidis)
Halisane Aşk u Muhabbet ile Namizetlendiğim Beyanında
Tarihte Mardin (Hanna Dolebeni)
Osmanlı Devrinde Mardin (1514-1621)
Mardin Mutasarrıfları
Büyük Kumandan Mustafa Kemal Paşa’nın Mardin’e Gelişi
Şark Yıldızı Kevkeb Medinho (Naum Faik)
Şevk-i Vatan
Süryani Medreseleri
Onlar Ne İstiyor, Biz Ne İstiyoruz?
Saçılmış İnciler (Moran Mor İğnatus Efrem I. Barsavm)
Yazar ve Bilginlerin Yaşam Öyküleri
Anatol (Karamanlı) Türküleri (Stavros Stavridis)
İstampol Yolu
Ayağına Geyer Mavi Çorabı
Sabahın Seher Vaktında

KAYNAKÇA

DİZİN